Black company là gì? Bạn có đang làm việc ở công ty đen?

1. Black company là gì?

Black company hay tiếng Việt là doanh nghiệp đen là một thuật ngữ sử dụng để chỉ những tổ chức bóc lột sức lao động của viên chức.

Ngoài bóc lột, một tổ chức còn bị gắn mác là doanh nghiệp đen vì nhiều lý do khác. Trong đó sở hữu văn hóa làm việc độc hại (như lạm dụng quyền lực, quấy rối tình dục), bắt viên chức làm thêm giờ mà ko trả lương, gây mất thăng bằng giữa công việc và cuộc sống cho viên chức.

2. Nguồn gốc của black company?

Từ black company bắt nguồn từ burakku kigyo trong tiếng Nhật với cùng một nghĩa. Đây là quốc gia nổi tiếng với hiện tượng karoshi (chết vì làm việc quá sức).

Những viên chức IT được biết tới như người đã tạo ra và lan truyền thuật ngữ black company trên internet vào những năm 2000 (tofugu.com).

3. Vì sao black company lại nổi?

Sau đó, black company đã trở nên phổ biến trong giới lao động tri thức. Vào năm 2009, bộ phim truyền hình mang tên A man on the verge at a black company được phát hành tại Nhật, dựa trên lời tự sự của một người đàn ông làm việc tại tổ chức đen được lan truyền trên internet.

Vào năm 2012, những nhà hoạt động xã hội ở Nhật đã lập nên một giải thưởng với dòng tên khá “cà khịa” là Black Corporations Award, nơi công chúng sở hữu thể bình chọn cho “những tập đoàn xấu xa nhất của năm”. Mục tiêu của giải thưởng là tăng nhận thức về những vấn đề của tổ chức đen cũng như chỉ đích danh những doanh nghiệp đã lạm dụng viên chức.

4. Cách nhận diện tổ chức đen

Đã sở hữu 8 tổ chức được Tofugu “vinh danh” dựa trên những tiêu chí sau:

• Với hồ sơ công khai về nạn quấy rối tình dục, lạm dụng quyền lực
• Thời kì làm việc căng thẳng kéo dài
• Trả lương thấp so với yêu cầu công việc
• Những sai phép trong hệ thống như: thiếu thời kì nghỉ thai sản hoặc thời kì chăm sóc con dòng
• Với thái độ thù địch với công đoàn
• Phân biệt đối xử với người lao động tạm thời (như freelancer hoặc lao động theo dự án)
• Quá phụ thuộc vào người lao động tạm thời (thường là để tiết kiệm tầm giá, do người lao động ngắn hạn sẽ ko sở hữu đãi ngộ như viên chức chính thức)
• Viên chức phải làm thêm giờ nhưng ko sở hữu lương (và nói láo việc trả lương ngoài giờ trong quảng cáo tuyển dụng)

Tuy là thuật ngữ bắt nguồn từ Nhật Bản, nhưng những doanh nghiệp đen thì xuất hiện ở khắp nơi và phương thức bóc lột ngày càng tinh vi hơn. Một trong số đó sở hữu thể kể tới việc cổ súy văn hóa workism (tôn thờ công việc). Trong văn hóa này, những từ như say mê, cống hiến, sứ mệnh thường bị tổ chức lạm dụng để khuyến khích viên chức làm việc thêm giờ một cách tự nguyện.

Ngoài ra, bạn sở hữu thể tham khảo những bài viết sau để nhận diện những tổ chức độc hại:

8 Tín hiệu cảnh báo “Đừng nhận công việc này!”

7 Tín hiệu nhận diện gaslighting nơi công sở

Bắt nạt công sở: Vì sao nơi làm việc cũng sở hữu thể trở nên “độc hại”

5. Cách sử dụng black company?

Tiếng Anh

A: I have worked overtime for a whole week but haven’t heard about any compensation.

B: You should check it out with HR first. If they can’t clarify this it could be sign of a black company.

Tiếng Việt

A: Tao làm thêm giờ cả tuần rồi mà sao chẳng nghe nhắc gì tới lương thưởng.

B: Nói chuyện với nhân sự liền. Nếu họ ko giảng giải được thì kỹ lưỡng “tổ chức đen” đó nha.