Đã có tiêu chí xây dựng “Cánh đồng mẫu lớn” – Tin công ty

Tại An Giang, Bộ Nông nghiệp và PTNT vừa tổ chức hội nghị sơ kết phong trào xây dựng mô hình “Cánh đồng mẫu to” trong gia công lúa ở Nam bộ.

Mô hình “Cánh đồng mẫu to” là mô hình liên kết 4 nhà thâm canh lúa hiệu quả, vững bền theo hướng GAP, tiến tới xây dựng vùng vật liệu lúa hàng hóa xuất khẩu chất lượng cao, được xây dựng theo chủ trương của Bộ Nông nghiệp và PTNT tại hồ hết những tỉnh thành Nam bộ từ tháng 3 năm 2011 với hơn 7800 ha đất canh tác, 6400 hộ nông dân tham gia; nhưng thực chất nó đã được xây dựng thí điểm tại rất nhiều điểm trình diễn, với quy mô từ vài ha tới vài chục ha ở những tỉnh: Lengthy An, Tây Ninh, Đồng Tháp, Cần Thơ, An Giang…từ vụ hè thu 2008-2009.

Hình thức liên kết rất phổ biến, theo điều kiện thực tế và sáng tạo của từng địa phương; nhưng cơ bản đã đạt được những bước: cung ứng lúa giống xác nhận (một tới hai loại); cung ứng phân bón, thuốc BVTV (từ doanh nghiệp tới thẳng người nông dân, ko qua trung gian); hợp tác với doanh nghiệp thu sắm lúa hoặc doanh nghiệp đứng ra tổ chức khép kín những khâu, từ cung ứng đầu vào tới bao tiêu đầu ra cho nông dân (Cty CP BVTV An Giang); tập hợp nông dân tham gia mô hình theo hình thức phân chia những nhóm gia công, sở hữu người phụ trách, cứ 2 nhóm gia công sở hữu một cán bộ kỹ thuật của tỉnh (hoặc huyện) trực tiếp hướng dẫn, nhắc nhở. Với tỉnh tổ chức HTX, hoặc tổ hợp tác gia công. Quốc gia tương trợ nông dân tiền chênh lệch lúc sắm giống lúa xác nhận (so với lúa thường), định kỳ tập huấn kỹ thuật cho nông dân (3-4 lần/vụ), tương trợ 30 tới 50% tiền đầu tư máy móc, dụng cụ sạ hàng, lò sấy, thùng pha thuốc BVTV (tỉnh Lengthy An). Đơn vị CP phân bón Bình Điền bán phân theo giá gốc, tương trợ giá tiền vận chuyển và cho nông dân trả chậm sau 4 tháng (tức bán phân đầu vụ nhưng lúc nông dân thu hoạch lúa xong mới thu tiền). Những doanh nghiệp: BVTV An Giang, Gien Traco, Angimex, Đơn vị lương thực Lengthy An… cung ứng giống với lãi suất 0%, thu sắm lúa với giá cao hơn thị trường từ 150 tới 300 đồng/kg …

Khẳng định những dòng được của mô hình, ông Phạm Văn Dư- phó cục trưởng Cục Trồng trọt – Bộ NN&PTNT nói: “Trước nay trong gia công nông nghiệp thường mạnh ai nấy làm. Anh doanh nghiệp thì chỉ biết bán hàng, thu tiền ngay chứ ko dám chịu trách nhiệm tới cùng (ít nhất là sau thu hoạch) với người nông dân. Những nhà khoa học thì thường đứng ở đâu đó rất xa, chỉ đạo chung chung, sách vở. Nhà quản lý ngại “ôm rơm rặm bụng”. Ngành vật tư nông nghiệp bị xé lẻ, qua nhiều cấp, nhiều khâu trung gian phân phối, làm đội giá thành lúc tới tay nông dân. Nông gia cứ theo kinh nghiệm cựu truyền mà làm: tự ý để giống, tự ý gieo cấy và bón phân, xịt thuốc… Sự manh mún, nhỏ lẻ làm giảm khả năng xử lý những gãy vỡ do thiên tai, dịch bệnh. Vì vậy tham gia mô hình, được hưởng lợi nhiều nhất là người nông dân. Lúc đã xây dựng được thương hiệu thì giá trị hạt gạo sẽ tăng, hình thành nhận thức gia công lúa theo đơn đặt hàng, theo nhu hố tiêu thụ, xuất khẩu. Thực tế hiện nay chất lượng gạo xuất khẩu của ta đã cao hơn gạo Thái Lan”. Lúc nông nghiệp phát triển thêm bước nữa, nói như thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Bùi Bá Bổng – người nông dân sẽ thực hiện 3 ko: ko cấy lúa (mà gieo sạ), ko gặt đập bằng tay (mà sử dụng máy liên hợp), ko phơi lúa (mà sấy)… thì ngày công lao động sẽ giảm đi, người nông dân sẽ sở hữu thêm điều kiện để tăng tri thức về mọi mặt. Đấy sẽ là một trong những điều kiện góp phần xây dựng nông thôn mới.”

Rất ủng hộ chương trình và những việc đã làm của mô hình, GS Nguyễn Thơ – một chuyên gia nông nghiệp nói : “Đây là một tiến bộ, một cách làm tốt cho hộ nông dân gia công nhỏ lẻ của ta, nhưng kết quả cũng mới chỉ là những chấm phá, ngành nông nghiệp cần phải làm thêm nhiều nữa. Phải làm sao cho chuỗi liên kết sở hữu được chất kết dính, như chất keo gắn chặt những thành phần lại với nhau. Tùy từng vùng gia công mà sở hữu người đầu tàu, làm hạt nhân liên kết, tập hợp “những nhà” lại, nhưng phải sở hữu tính nhân văn. Phải sáng tỏ, công khai tiện lợi giữa những nhà. Phải xây dựng được hệ thống thông tin rõ ràng, nhanh nhạy cho những nhà. Làm sao cho những hạt nhân trong chuỗi này ko “đồng sàng dị mộng”.

“Mô hình sẽ vững bền, cần và sẽ được nhân rộng”- Đó là khẳng định của ông Huỳnh Thế Năng, phó chủ toạ tỉnh An Giang. Theo ông Năng mô hình luôn tạo ra được động lực cho những nhà bởi tiện lợi. Chính tiện lợi sẽ gắn kết những nhà. Và lúc mà mọi nhà trong mô hình đều sở hữu tiện lợi thiết thực thì đương nhiên mô hình sẽ tồn tại và phát triển.

Tuy vậy, để cho mô hình nhân rộng một cách vững chắc, như định hướng của Bộ, tới hết năm 2012 sở hữu từ 40 tới 80.000 ha, năm 2013 đạt 100 tới 200.000 ha, tiến tới vùng gia công lúa vật liệu một triệu ha vào năm 2015 thì đòi hỏi phải sở hữu sự “vào cuộc” tích cực của những doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp thu sắm lúa. Nếu 123 doanh nghiệp hiện sở hữu của Hiệp hội Lương thực Việt Nam cùng “xắn tay áo” lên xây dựng cho mình một vùng vật liệu từ một ngàn tới vài ngàn ha, thì cả nước đã sở hữu vùng vật liệu ổn định từ 200 tới 500 ngàn ha rồi. Ông Bùi Bá Bổng- Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT kết luận: “Thực tế đã hình thành những điều kiện để sở hữu hướng xây dựng những cánh đồng mẫu to, như: Gieo sạ nhất loạt né rầy; thực hiện gói kỹ thuật 3 giảm 3 tăng,1 phải 5 giảm; thu hoạch sử dụng máy gặt đập liên hợp ngày càng tăng, những cụm xay sát, chế biến lúa gạo của doanh nghiệp mọc lên ngày càng nhiều, ngay tại vùng vật liệu. (Như Đơn vị CP BVTV An Giang đang khởi công xây dựng 3 nhà máy sấy lúa tại An Giang, Đồng Tháp, Lengthy An với tổng công suất 700.000 tấn/năm. Ông Huỳnh Văn Thòn Tổng giám đốc Đơn vị nói: “Chiếc khó là do gieo sạ tập trung, nên thu hoạch nhất loạt, dẫn tới phơi sấy – là khâu sợ nhất của nông dân. Nông dân bị o ép, mất thế chính là ở khâu phơi sấy này, tới mức giá nào cũng phải bán cho thương lái vì ko thể để lúa chất đống vài ngày được. Mình thương nông dân thiệt lòng thì nông dân thương lại mình ngay lập tức thôi.”). Chính phủ lại vừa sở hữu Nghị định về kinh doanh gạo, sở hữu điều kiện nên những doanh nghiệp phải sở hữu kho chứa, máy sấy, máy xay xát thì dòng giai đoạn đảm bảo số lượng và chất lượng hạt thóc sau thu hoạch của người nông dân ngày càng tốt hơn, lợi nhuận cao hơn, giúp người nông dân chuyên tâm hơn cho cánh đồng của mình. Về mặt xã hội, ông Bổng nhấn mạnh dòng ý nghĩa nhân văn của mô hình “là tạo dựng nên cánh đồng to nhưng ko dẫn tới tích tụ đất đai, ko ép người nông dân phải rời khỏi mảnh ruộng nhà mình để trở thành người làm thuê, cấy mướn. Sẽ sở hữu nhiều nông dân nhỏ trên cánh đồng to được đồng đẳng về ứng dụng tiến bộ kỹ thuật cho quy trình gia công; được biết rõ lợi nhuận từ mảnh ruộng nhà mình sau mỗi vụ gieo trồng…”.

Từ diễn đàn hội nghị, ông Lê Quốc Phong- TGĐ Đơn vị CP phân bón Bình Điền sau lúc cám ơn lãnh đạo bộ và những địa phương đã cho phép Cty tham gia mô hình. Cty đã và sẽ tiếp tục tham gia với ý thức đồng hành và sẻ chia tích cực nhất. Vì tiện lợi cao nhất của người nông dân; vì sự phát triển vững bền của nền nông nghiệp nước nhà. Tới đây Cty sẽ tổ chức đưa 60 nông dân gia công giỏi tại những tỉnh thành Nam bộ đi tham quan, học tập kinh nghiệm tại Viện lúa quốc tế ở Philippin. Đây là một tin thật vui.

Trần Đình Thế.