Soi chỉ số sinh lời của 10 công ty vốn hóa lớn nhất sàn chứng khoán Việt | Báo Dân trí

10 doanh nghiệp mang giá trị vốn hóa to nhất thị trường chứng khoán Việt Nam bao gồm 2 doanh nghiệp bất động sản (Vingroup, Vinhomes), 3 nhà băng (Vietcombank, Techcombank, BIDV), còn lại là thép (Hòa Phát), sữa (Vinamilk), dầu khí (PV GAS), hàng tiêu sử dụng (Masan) và cảng hàng ko (ACV). Doanh thu và lợi nhuận cho năm tài khóa 2020 được sử dụng làm dữ liệu phân tích cho bài viết.

Là doanh nghiệp mang vốn hóa to nhất thị trường, ở mức xấp xỉ 16,88 tỷ USD, Vingroup chưa đủ để trở thành một trong số 500 doanh nghiệp mang giá trị to nhất thị trường chứng khoán Mỹ (S&P500). The Fox Company hiện đứng cuối bảng với giá trị vốn hóa 19,98 tỷ USD, to nhất là Apple với 2.660 tỷ USD – bằng 9,8 lần GDP của Việt Nam năm 2020 (theo số liệu của World Financial institution, GDP của Việt Nam là 271,2 tỷ USD).

BIDV mang giá trị vốn hóa to thứ 10 trên sàn HSX nhưng doanh thu năm 2020 lại đứng đầu với 117.452 tỷ đồng, nhỉnh hơn một tẹo so với mức 110.755 tỷ đồng của Vingroup.

• Những chỉ số sinh lời là thước đo kiểm tra khả năng tạo ra lợi nhuận trong mối quan hệ tương quan với doanh thu, giá thành hoạt động, tài sản và vốn chủ sở hữu.
• Chỉ số sinh lời cho chúng ta biết về mức độ hiệu quả trong hoạt động của những doanh nghiệp cũng như mức độ sinh lời cho cổ đông. Chỉ số càng cao thì doanh nghiệp hoạt động càng hiệu quả.
• Việc so sánh chỉ số này với những doanh nghiệp cùng ngành cũng như mức độ sinh lời trong quá khứ giúp nhà đầu tư mang một mẫu nhìn toàn diện hơn về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp

Tuy ACV mang mức vốn hóa 174.160 tỷ đồng nhưng doanh thu đạt được năm 2020 chỉ ở mức vô cùng khiêm tốn: 7.790 tỷ đồng, giảm hơn một nửa so với 18.364 tỷ đồng năm 2019 và đại dịch Covid-19 chính là nguyên nhân chính gây ra sự sụt giảm mạnh này.

Tuy nhiên, giá trị vốn hóa ko phải là yếu tố quan yếu đối với nhà đầu tư, đặc thù là nhà đầu tư cá nhân. Tỷ suất sinh lời và triển vọng mới là yếu tố cần cân nhắc trước lúc ra quyết định đầu tư.

Chỉ nhìn vào giá trị vốn hóa, doanh thu và giá cổ phiếu thì ko thể đưa ra kết luận rằng một doanh nghiệp hoạt động tốt hay ko tốt.

Cho dù Vingroup mang giá trị vốn hóa và thị giá cao hơn Vinhomes, việc phân tích bên dưới cho chúng ta thấy rõ rằng, Vinhomes bỏ rất xa Vingroup trong việc tạo ra lợi nhuận cho cổ đông (cho dù VIC nắm 66,66% Vinhomes).

Với rất nhiều chỉ số được sử dụng để kiểm tra mức độ lợi nhuận của doanh nghiệp: lợi nhuận biên, lợi nhuận biên từ hoạt động kinh doanh (working margin) hay lợi nhuận ròng rã (web revenue margin). Tuy nhiên, những nhà đầu tư nhỏ lẻ thường để ý tới lợi nhuận ròng rã mà quên bức tranh tổng thể ngẫu nhiên kiểm tra lợi nhuận biên từ hoạt động kinh doanh.

Do đặc thù trong hoạt động kinh doanh vốn, doanh thu và lợi nhuận của nhà băng tương đối khác biệt lúc so sánh với những doanh nghiệp hoạt động kinh doanh trong những lĩnh vực khác.

Ý nghĩa của những chỉ số

Lợi nhuận gộp (gross margin): đo lường tỷ suất sinh lời mà doanh nghiệp tạo ra sau lúc trừ đi giá thành hàng bán (price of products bought – COGS) trên doanh thu ròng rã. Đối với mỗi ngành nghề khác nhau thì chỉ số lợi nhuận gộp khác nhau. COSG càng cao thì chứng tỏ mức độ lợi nhuận mà doanh nghiệp tạo ra càng to cũng như doanh nghiệp mang khả năng cao trong việc định giá sản phẩm của mình. Vinamilk đứng đầu về tỷ suất lợi nhuận gộp với 46%, theo sau là Vinhomes. Vingroup đứng cuối bảng (ngoại trừ 3 nhà băng) về tỷ suất lợi nhuận gộp ở mức khiêm tốn 16%.

Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh: Với thể nói đây là một trong những tiêu chí quan yếu nhất lúc kiểm tra về mức sinh lời của doanh nghiệp vì nó cho thấy hoạt động chính của doanh nghiệp mang tạo ra tiền hay ko và tỷ suất này là bao nhiêu so với doanh thu trước những khoản thất thường – doanh thu khác và lợi nhuận khác (từ hoạt động tài chính, từ bán tài sản một mực, từ thu nhập thất thường).

Ko bất thần lúc Vinhomes – con gà đẻ trứng vàng của Vingroup – đứng đầu danh sách về tỷ suất lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh ở mức 52%. Bất động sản mà mảng hoạt động vô cùng béo bở nhưng cũng vô vàn thách thức mà những đại gia to nhất Việt Nam ko bỏ lỡ (bao gồm BRG Group, Sovico Holdings, T&T Holdings,…).

Mới đây, “bầu” Đức của Hoàng Anh Gia Lai đã thừa nhận, việc bỏ bất động sản để tập trung cho nông nghiệp là sai trái to, HAGL đã biến mất khỏi danh sách những doanh nghiệp to nhất sàn chứng khoán và bầu Đức ko còn được nhắc tên trong high những người giàu nhất sàn chứng khoán.

Masan mang mức sinh lời từ hoạt động kinh doanh ở mức cực thấp (2%), tuy nhiên cổ phiếu MSN đã tăng hơn 50% kể từ giữa tháng 6.

Lợi nhuận ròng rã: sau lúc khấu trừ toàn bộ những giá thành, thuế và cùng toàn bộ lợi nhuận từ những hoạt động khác. Lợi nhuận ròng rã ko phải là chỉ số được những nhà phân tích tài chính thực sự chú trọng nhưng lại gây tác động rất to tới sự biến động giá của cổ phiếu, đặc thù sau mỗi lần thông tin kết quả kinh doanh hàng quý hay hàng năm.

Vinhomes tiếp tục là “nhà vô địch” về lợi nhuận ròng rã tuyệt đối ở mức 28.200 tỷ đồng, theo sau là Vietcombank với 18.470 tỷ đồng. Masan đứng cuối bảng với lợi nhuận ròng rã vô cùng khiêm tốn chỉ 1.395 tỷ đồng.

Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (Return on Fairness – ROE):

Vốn chủ sở hữu bình quân được tính bằng trung bình của tổng nguồn vốn tại thời khắc cuối năm tài chính của 2 năm sắp nhất. Trong một số trường hợp, vốn chủ sở hữu bình quân được tính bằng trọng số bình quân theo thời kì (time weighted common) lúc doanh nghiệp phát hành thêm hoặc sắm cổ phiếu quỹ trong năm tài chính đó.

Đây là một trong những chỉ số quan yếu nhất cho nhà đầu tư vì nó đo lường mức độ sinh lời mà doanh nghiệp tạo ra trong mối tương quan tới vốn chủ sở hữu. Tần suất được sử dụng thường là hàng năm, thỉnh thoảng hàng quý. Tuy nhiên với những doanh nghiệp mang doanh thu/lợi nhuận biến động theo mùa vụ thì việc sử dụng chỉ số thường niên quan yếu và toàn diện hơn.

ROE được sử dụng rất rộng rãi lúc so sánh những doanh nghiệp trong cùng một lĩnh vực. Nó cũng được sử dụng để so sánh những doanh nghiệp trong những lĩnh vực khác nhau.

Tuy nhiên, ROE mang thể gây hiểu lầm hoặc cung cấp 1 mẫu nhìn ko toàn diện về những doanh nghiệp khác nhau nếu cấu trúc vốn/tỷ lệ đòn bẩy khác nhau. Đối với 2 doanh nghiệp hoạt động trong cùng một ngành thì việc sử dụng đòn bẩy cao hơn mang thể sẽ đem lại ROE cao hơn nếu lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh to hơn giá thành vốn mà doanh nghiệp phải trả cho nhà băng hoặc những chủ nợ khác (trái chủ – người nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp).

Tuy Vinhomes thường xuyên được nhắc tới với mức sinh lời cao (30,1%) nhưng Vinamilk mới là nhà vô địch ở mức 33%.

Vingroup, ACV và Masan đứng cuối bảng với ROE ở mức dưới 5% – thấp hơn lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng ngày nay ở mức 5,5 – 6,5%/năm.

Tỷ suất sinh lời trên vốn sử dụng – Return on capital employed (ROCE):

ROCE là chỉ số toàn diện hơn ROE lúc so sánh mức độ sinh lời vì cả vốn chủ sở hữu lẫn vốn vay được đưa vào công thức tính. Điều này sẽ khắc phục yếu điểm của ROE lúc so sánh những doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính ở mức khác nhau.

Vốn sử dụng cho gia công kinh doanh là phần chênh lệch giữa tổng tài sản và tổng nợ ngắn hạn. Đây là tổng vốn cấp thiết cho hoạt động thông thường, đầu tư mở rộng và phát triển kinh doanh.

Hai doanh nghiệp trong cùng một ngành mang thể mang cùng tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu giống nhau nhưng nếu doanh nghiệp nào sử dụng ít nợ vay hơn (tỷ lệ đòn bẩy thấp hơn) thì hiệu suất sử dụng vốn của doanh nghiệp đó cao hơn. Lúc điều kiện thị trường, kinh doanh ko tiện lợi như kỳ vọng thì doanh nghiệp mang đòn bẩy thấp hơn mang thể tăng nợ vay bằng cách vay nhà băng, phát hành trái phiếu. Trái lại, những doanh nghiệp mang đòn bẩy tài chính cao sẽ gặp khó khăn hơn trong vấn đề huy động vốn thêm vì tỷ lệ đòn bẩy ngày nay đã ở mức tương đối cao.

Do đặc thù của hoạt động kinh doanh vốn, nhà băng thường xuyên huy động tiền gửi ngắn, trung và dài hạn của cá nhân, tổ chức rồi cho vay. Vốn huy động thường chiếm tỷ trọng rất to so với tổng tài sản (xấp xỉ 90%) nên việc so sánh ROCE loại trừ nhà băng.

Vinamilk tiếp tục duy trì vị trí vô địch lúc ROCE ở mức rất cao: 32,8%, xấp xỉ ROE tại 33%. Lý do là doanh nghiệp này hầu như ko mang nợ vay mà kinh doanh chủ yếu dựa trên vốn tự mang và lợi nhuận chưa phân phối.

Vinhomes và Hòa Phát tuần tự chiếm vị trí thứ 2 và thứ 3 trong lúc Masan và Vingroup đứng cuối bảng, tuần tự với 1,8% và 1,9%.

Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (Return on asset – ROA):

ROA đo lường tỷ suất sinh lời của tài sản doanh nghiệp, được tính theo công thức:

Tổng tài sản bình quân được tính dựa trên tổng tài sản trên bảng cân đối kế toán tại thời khắc cuối năm của 2 năm sắp nhất.

ROA càng cao chứng tỏ tỷ suất sinh lời của tài sản doanh nghiệp càng to.

Với thể nói Vinamilk là một số những doanh nghiệp duy trì được hiệu quả sử dụng tài sản cao nhất với ROA ở mức 22,9%. Doanh nghiệp này mang doanh thu “khiêm tốn” (59.700 tỷ đồng) so với Vingroup (110.700 tỷ đồng) hay BIDV (117.400 tỷ đồng) nhưng ROA vượt rất xa so với những ông to khác trong cùng bảng xếp hạng. Masan và BIDV đứng cuối bảng với ROA tuần tự ở mức 1,1% và 0,5%.

Mai Tùng (từ Canada)